Klimaatmaker of rentmeester?

In oktober 2018 las ik een artikel van Guus Berkhout (emeritus hoogleraar TU Delft en lid van de Koninklijke Nederlandse Academie voor Wetenschappen KNAW) over verduurzaming. Het opende met de treffende zinsnede: “De mens denkt het klimaat op aarde naar zijn hand te kunnen zetten, maar ondertussen zijn we niet eens in staat de Oostvaardersplassen duurzaam in te richten”. Op het artikel zelf ga ik verder niet in omdat het erg technisch van aard is. Het komt er feitelijk op neer dat de veerkracht van de natuur groot genoeg is om beschadigingen zelf te herstellen.

De wat cynisch klinkende openingszin prikkelt echter wel degelijk tot nadenken. Moeten we dan maar schouderophalend reageren op klimaatverandering en opwarming van de aarde? Het is niet de mens die draait aan de thermostaatknop van het klimaat, maar dat neemt onze verantwoordelijkheid niet weg. Ik denk dat inmiddels (bijna) iedereen beseft dat er wel degelijk iets aan de hand is. De zorg voor klimaat en natuur verdient alle aandacht en de urgentie voor verduurzaming is hoog. We hebben een verplichting naar komende generaties toe en dienen een goede rentmeester te zijn van hetgeen ons is toevertrouwd.

Na oktober 2018 lijkt de druk op verduurzaming steeds meer toe te nemen. Dit mede onder invloed van een Klimaatakkoord, waarbij de aardbevingen in Groningen dankbaar gebruikt worden om heel Nederland maar meteen radicaal van het gas af helpen. Diezelfde Groninger zit trouwens vooral en nog altijd te wachten op beloofde schadevergoeding.

Tijdens de Begrotingsraad van 1 november 2018 werd de motie “Betrouwbare, haalbare enbetaalbare verduurzaming” nagenoeg unaniem door de gemeenteraad aangenomen. In deze motie werd het college o.a. opgeroepen om niet overhaast te werk te gaan, de fossiele energievoorziening in een verantwoord tempo af te bouwen en onze inwoners en bedrijven duidelijkheid te verschaffen over de te verwachten kosten voor de komend jaren vanwege de beoogde energietransities. Het college heeft aangegeven in het eerste kwartaal van 2019 hiervoor meer duidelijkheid te verschaffen en met concrete cijfers te komen.

Zoals gezegd, is de druk op verduurzaming toegenomen en is alles in een stroomversnelling gekomen. De inkt van het Klimaatakkoord was nog niet droog of er ontstond discussie over wie voor de kosten van de energietransitie op moet draaien (en dit nog los van het feit dat beoogde ambities niet eens haalbaar zijn). Het antwoord laat zich raden: de burger krijgt de rekening gepresenteerd. De manier waarop het gebracht wordt, klopt echter niet. Er wordt de burger een schrikbeeld voorgehouden door ze te vertellen dat ze binnen afzienbare tijd hun HR ketel moeten vervangen omdat we van het gas af moeten. Een duurzame (maar vooral dure) warmtepomp moet zijn plaats innemen. Nederland heeft in de loop der jaren de beste gasinfrastructuur ter wereld opgebouwd. Dat gaan we nu maar gewoon afkoppelen voor een CO2 reductie die nog geen 0,5 % bijdraagt aan de mondiale uitstoot van CO2? Het Nederlandse klimaatkonijn komt langzaam uit de hoge hoed!

Natuurlijk moet er iets gedaan worden, dat staat buiten kijf. Maar een goed klimaat beleid vraag wél om een eerlijke kostenverdeling. Burgers en bedrijven zullen onvermijdelijk met hogere kosten te maken krijgen. Een CO2 heffing voor bedrijven lijkt  een logische optie, maar is slecht voor onze concurrentiepositie en kan bedrijven verleiden dan maar naar het buitenland te gaan. Investeren in nieuwe technieken om de CO2 uitstoot te verlagen is op den duur vele malen effectiever. Dat investeren kost wel eerst geld. Er zal een goede balans gevonden moeten worden en de energietransitie kan alleen maar slagen wanneer de morele grondslagen in orde zijn: eerlijk de kosten verdelen dus en uitgaan van het principe dat de vervuiler betaalt.

Misschien zijn we nog teveel gericht op een zo rimpelloos mogelijke voortzetting van ons huidige comfortabele leven, een onwankelbaar geloof in technologie en wetenschappelijke doorbraken. We zijn geobsedeerd door groei en een onstilbaar verlangen naar méér en een echte gedragsverandering is noodzakelijk om het milieu te verbeteren. Minder consumptie, minder hard rijden, minder vakanties en minder vliegreizen. Voor 50 Euro naar Barcelona vliegen is natuurlijk geweldig maar over CO2 emissie door vliegbewegingen hebben we het niet. In dit geval moeten we ons ook de vraag stellen wie hier nu de vervuiler is: Easyjet of is het de vakantieganger?

Laten we in Alphen aan den Rijn vooral nuchter blijven en ons zeker geen schrikbeeld aan laten praten. De ambities die we ook als gemeente stellen, moeten in de allereerste plaats haalbaar en betaalbaar blijven. Een ieder heeft daarin ook een eigenverantwoordelijkheid want een beter milieu beging nog steeds bij onszelf.

Namens de SGP fractie,

Hans van Kuijk.